Forma më e zakonshme e kancerit të pankreasit është adenokarcinoma; zakonisht zhvillohet në kokën e organit dhe e ka origjinën në kanalet që bartin enzimat tretëse. Është një formë veçanërisht agresive dhe fatkeqësisht shumë e përhapur e kancerit: çdo vit në Itali prek mbi 10,000 njerëz, veçanërisht midis moshës 60 dhe 80 vjeç, të shpërndarë në mënyrë të barabartë midis dy gjinive. Për shkak të përhapjes së shpejtë në organe si mushkëria dhe mëlçia dhe vështirësia për të bërë një diagnozë të hershme, kanceri i pankreasit është një nga neoplazitë më të vështira për t’u kuruar.
Shkaqet:
Kanceri i pankreasit lind si rezultat i shumëzimit të pakontrolluar të qelizave që kanë pësuar një ndryshim gjenetik. Shkaqet e këtij ndryshimi janë ende të panjohura, por dihen disa faktorë që mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të sëmundjes:
- mbipesha dhe obeziteti;
- inflamacion kronik i pankreasit (pankreatiti);
- pirja e duhanit (duhanpirësit kanë një rrezik pothuajse të trefishtë në krahasim me jo-duhanpirësit);
- mosha (mbi 60 rritet rreziku);
- histori familjare e llojeve të caktuara të kancerit që mund të jenë për shkak të mutacioneve gjenetike të trashëguara (si kanceri i gjirit ose i zorrës së trashë);
- dietë e pasur me proteina dhe yndyrna shtazore.
Simptomat:
Siç u përmend, diagnoza e adenokarcinomës, forma më e zakonshme e kancerit të pankreasit, është e vështirë të bëhet në fazat e hershme të sëmundjes dhe kjo kryesisht varet nga mungesa e simptomave qartësisht të identifikueshme. Vetëm kur tumori bllokon kanalet biliare ose arrin në organe të tjera, është e mundur të njihen simptomat, të cilat janë kryesisht:
- Mungesë e oreksit;
- Humbje peshe;
- Dobësi;
- Nauze dhe të vjella;
- Dhimbje në pjesën e sipërme të barkut dhe shpinës;
- Verdhëza;
- Diabetit.
Diagnoza:
Diagnoza e kancerit të pankreasit duhet të bëhet nga mjeku specialist pas analizave si CT, MRI, endoskopia me ultratinguj. Në rast të verdhëzës ose ngjyrës së verdhë të lëkurës, mund të kryhen teste të tjera specifike. Dozimi i shënuesve të tumorit është gjithashtu i dobishëm për diagnozën. Nëse është i nevojshëm një studim histologjik i lezionit (pamje e paqartë radiologjike ose nevoja për kimioterapi para operacionit), pacientët vlerësohen me anë të eko-endoskopisë, pra me ultratinguj të kryer përmes një gastroskopi të veçantë, i cili gjithashtu lejon marrjen e mostrave të biopsisë.
Trajtimi:
Në bazë të të dhënave radiologjike, pacientët konsiderohen si bartës të:
- Neoplazisë së resektueshme
- Neoplazisë së avancuar lokalisht
- Neoplazisë metastatike
Ne e konsiderojmë një tumor të resektueshëm që mund të hiqet plotësisht me kufij negativë rreth tij.
Në rastin e tumoreve të kokës/procesit jocinat dhe istmusit, nëse tumori ka pushtuar arteriet kryesore viscerale, neoplazia konsiderohet lokalisht e avancuar. Në këtë rast, fillimisht është e nevojshme të zvogëlohet infiltrimi i enëve me kimioterapi dhe, më pas, mund të merret parasysh këshillueshmëria e operacionit.
Në rastin e kancerit të adenokarcinomës duktale metastatike, operacioni pothuajse gjithmonë është kundërindikuar, me përjashtim të pacientëve me përgjigje të mirë ndaj kimioterapisë, në moshë të re, në gjendje të përgjithshme të mirë dhe pas rivlerësimit të kujdesshëm multidisiplinar.
Tumore të tjera të Pankreasit:
- Neoplazitë Cistike të Pankreasit:
Janë lezione heterogjene të zbuluara së fundmi dhe janë gjithnjë e më të rëndësishme nga pikëpamja numerike si indikacion për ndërhyrje resektive. Ato zbulohen pothuajse gjithmonë në mënyrë të rastësishme, përgjithësisht me rastin e një ekografie të barkut të kryer për simptoma të palidhura dhe kërkojnë një studim morfologjik i cili pothuajse gjithmonë ndodh përmes MRI. Nëse janë beninje do të monitorohen me kalimin e kohës nga ekzaminimet radiologjike. Në rastin e lezioneve kufitare ose malinje, kërkohet kirurgji. Vendimi për llojin e terapisë që do të ndërmerret merret në bazë të ekzaminimeve klinike dhe radiologjike. - Neoplazitë Neuroendokrine:
Ato janë tumore të linjës tjetër qelizore mbizotëruese të pankreasit, domethënë atyre elementeve qelizore përgjegjëse për sekretimin e hormoneve të tretjes (veçanërisht glukagonit, insulinës dhe gastrinës) në gjak. Në 70% të rasteve, qelizat e kancerit nuk prodhojnë hormone. Në këtë rast, këto tumore quhen neoplazi neuroendokrine jo sekretuese.
Ndonjëherë ato mund të shoqërohen me sëmundje të gjendrave të tjera endokrine në sindromat familjare (sëmundja Von Hippel-Lindau).
Kanë disa karakteristika radiologjike, veçanërisht në CT, të cilat shpesh lejojnë diagnozën e tyre edhe pa nevojën e marrjes së mostrave të biopsisë: në fakt janë tumorë shumë të vaskularizuar, ndaj “ngjyrosen” shumë kohë pas dhënies së kontrastit. Ato gjithashtu mund të diagnostikohen përmes hetimeve të mjekësisë bërthamore, të tilla si Octreoscan ose PET me Galium.
Nëse lezionet sekretohen, ato duhet të operohen gjithmonë.
Lezionet që nuk sekretojnë, nëse janë më pak se 2 cm, mund të monitorohen me kontrolle periodike radiologjike, por në përgjithësi duhen operuar lezione më të mëdha.
Prognoza e këtyre lezioneve varet nga madhësia e tumorit primar, nga përfshirja e nyjeve limfatike, nga prania e metastazave, nga indeksi proliferativ (Ki 67, që mat shpejtësinë e proliferimit të qelizave). Lezionet metastatike mund të përfitojnë edhe nga operacioni agresiv: indikacionet për kirurgji duhet të diskutohen me kujdes brenda një grupi multidisiplinar që përfshin kirurgun, onkologun, radioterapistin dhe mjekun bërthamor.
Trajtime që mund të aplikohen për këtë sëmundje:
- Kirurgjia e Pankreasit:
Kirurgjia e pankreasit është teknikisht komplekse dhe shoqërohet me një shkallë jo të papërfillshme të komplikimeve post-operative të rënda (20% -50%) dhe fatale (2% -5%). Rezeksionet e pankreasit duhet të kryhen vetëm nga kirurgë të specializuar në kirurgjinë e pankreasit për të kufizuar vdekshmërinë pas operacionit. - Laparoskopia:
Laparoskopia është një formë e kirurgjisë minimale invazive që ju lejon të kryeni operacione edhe shumë komplekse pa pasur nevojë të hapni barkun, por thjesht përmes prerjeve të vogla nëpër të cilat kalohen instrumentet kirurgjikale. Qëllimi i kësaj teknike është të sigurojë standardet e cilësisë onkologjike të kirurgjisë tradicionale të hapur, duke reduktuar si rrezikun kirurgjik (infeksionet dhe komplikimet), ashtu edhe dhimbjen pas operacionit dhe kohën e rikuperimit për pacientët.
