Tumoret endokrine të pankreasit janë një grup shumë heterogjen i sëmundjeve malinje të rralla (ato përfaqësojnë afërsisht 5-10% të të gjithë kancereve të pankreasit) dhe e kanë origjinën nga qelizat endokrine. Ato manifestohen në forma shumë të ndryshme, por duke pasur disa karakteristika biologjike të përbashkëta i lejon mjekët t’i diagnostikojnë dhe trajtojnë ato në një mënyrë të ngjashme. Tumoret endokrine të pankreasit ndahen në “funksionues” dhe “jofunksionues”. Të parët, zakonisht më të vegjël, prodhojnë një tepricë të substancave hormonale që shkaktojnë një sërë simptomash në varësi të hormonit të prodhuar me tepricë. Nga ana tjetër, këto të fundit nuk prodhojnë asnjë hormon, por mund të bëhen shumë të rëndë.
Shkaqet:
Ashtu si me shumë lloje të tjera të kancerit, fillimi i tumoreve endokrine të pankreasit varet gjithashtu nga faktorë të ndryshëm, shumë prej të cilëve janë ende të panjohur. Megjithatë, studiuesit kanë përcaktuar se rreth 10% e rasteve janë të trashëguara në natyrë dhe shoqërohen me sindromën e Neoplazmave të Shumëfishta Endokrine, një sëmundje e rrallë që shkakton kancer të organeve ose gjëndrave të sistemit endokrin si gjëndrat mbiveshkore, hipofizë dhe paratiroide.
Simptomat:
Në rastin e tumoreve endokrine “funksionale”, simptomat varen nga hormoni i prodhuar me tepricë. Më poshtë është një listë e kancereve kryesore “funksionale” dhe simptomat e tyre:
- Insulinoma: prodhon një tepricë të insulinës, hormoni që rregullon nivelin e sheqerit në gjak. Simptomat: takikardi, të fikët, djersitje dhe marramendje.
- Gastrinoma: Prodhon një tepricë të gastrinës, e cila nga ana tjetër rrit prodhimin e acidit në stomak. Simptomat: diarre dhe formim ulçere.
- Glukagonoma: prodhon një tepricë të glukagonit, përgjegjës për diabetin dhe skuqjen e lëkurës.
- VIPoma: prodhon një tepricë të peptidit vazoaktiv të zorrëve (VIP), hormoni që kontrollon përthithjen dhe sekretimin e ujit në zorrë. Simptoma kryesore: diarre.
Në rastin e tumoreve endokrine “jofunksionale”, simptomat më të shpeshta janë:
- Nauze dhe të vjella;
- Dobësim;
- Verdhëza;
- Dhimbje në bark.
Diagnoza:
Kanceri endokrin pankreatik shpesh diagnostikohet rastësisht kur kryhen teste klinike për arsye të tjera. Ndonjëherë zilja e alarmit janë analizat e gjakut, të cilat mund të nxjerrin në pah vlerat e ngritura të një prej hormoneve të përshkruar më sipër ose të substancave të tjera të prodhuara nga pothuajse të gjithë tumoret endokrine (si për shembull një proteinë e quajtur kromogranina A). Sidoqoftë, për të konfirmuar diagnozën është e nevojshme të kryhen:
- Vizita endokrinologjike;
- Vizita kirurgjikale (për të vlerësuar funksionueshmërinë e sëmundjes);
- Teste specifike endokrinologjike;
- Ultratinguj, endoskopi, skanim CT (për të vlerësuar gjendjen e pankreasit dhe çdo metastazë);
- Shintigrafia.
Trajtimi:
Tumoret endokrine të pankreasit mund të trajtohen ndryshe dhe kërkohet menaxhim specialist, pasi trajtimi ndryshon në mënyrë të konsiderueshme në varësi të rastit dhe mund të variojë nga mbikëqyrja e thjeshtë, deri te rezeksioni kirurgjik, te kimioterapia e shumëfishtë, trajtimet radiometabolike ose biologjike.
Trajtime të tjera që mund të përdoren në këtë patologji:
- Kirurgjia e Pankreasit;
Kirurgjia e pankreasit është teknikisht komplekse dhe shoqërohet me një shkallë jo të papërfillshme të komplikimeve postoperative të rënda (20% -50%) dhe fatale (2% -5%). Rezeksioni i pankreasit duhet të kryhet vetëm nga kirurgë të specializuar në kirurgjinë e pankreasit për të kufizuar vdekshmërinë pas operacionit. - Laparoskopia:
Laparoskopia është një formë e kirurgjisë minimale invazive që ju lejon të kryeni operacione edhe shumë komplekse pa pasur nevojë të hapni barkun, por thjesht përmes prerjeve të vogla nëpër të cilat kalohen instrumentet kirurgjikale. Qëllimi i kësaj teknike është të sigurojë standardet e cilësisë onkologjike të kirurgjisë tradicionale të hapur, duke reduktuar si rrezikun kirurgjik (infeksionet dhe komplikimet), ashtu edhe dhimbjen pas operacionit dhe kohën e rikuperimit për pacientët.
