Skleroza Laterale Amiotrofike ( SLA) u identifikua për herë të parë në vitin 1869 nga neurologu francez Jean-Martin Charcot, por u njoh gjerësisht në vitin 1939, kur basebollisti i dashur për publikun Lou Gehrig ndërpreu karrierën e tij për shkak të kësaj sëmundje.Për shumë vite me rradhë SLA njihej gjerësisht si sëmundja e Lou Gherig.
Prekja e figurave të larta publike shpesh ka frymezuar regjisorë të ndryshëm për të sjellë pjesë të jetës së këtyre pacientëve në formen e filmave artistikë. The Theory of Everything është një dramë romantike e cila sjell jetën e astrofizikantit të famshëm Stephen Hawking, i cili u diagnostikua me këtë sëmundje në rininë e hershme të tij, por arriti të jetonte deri në moshën 76 vjeçare.
Termi “ amiotrofik” vjen nga gjuha greke dhe nënkupton mungesë të ushqimit të muskujve( a-mungesë, myo –muskul, trophic- ushqim).Kur një muskul nuk furnizohet me “ushqim” ai atrofizohet, pra humbet masën e tij.Termi lateral përdoret për të identifikuar zonat e medulës spinale në të cilën janë vendosur traktet që kontrollojnë muskulaturën.Kur dëmtohet kjo zonë, zhvillohet një forcim(sklerotizim) i kësaj pjese të kolonës.
Incidenca globale e SLA është afërsisht 1-2.6 raste në 100 000 persona në vit dhe prevalenca përllogaritet rreth 6 raste në 100 000 individë.
SLA ndodh në të gjitha grupet racial apo etnike.Megjithatë, ajo është më e shpeshtë tek individët që kanë histori familjare të kësaj sëmundje, tek meshkut dhe tek moshat e vjetra.
Afërsisht 5-10% e rasteve me SLA janë të trashëgueshme dhe emërtohen si forma familjare; pjesa e mbetur 90-95% e rasteve konsiderohen forma sporadike.Meshkut zhvillojnë këtë sëmundje 1.3-1.56 herë më shpesh se femrat.
Deri më tani janë identifikuar disa faktorë risku për SLA, disa prej të cilave përfshijnë: duhanpirja, aktiviteti fizik, ekspozimet ambjentale apo okupacionale, agjentë infeksiozë, gjenetika, ushqimet , shërbimet ushtarake dhe trauma.
Diagnoza e SLA bëhet e mundshme nëpërmjet:
(1) Historisë, ekzaminimit të kujdesshëm fizik dhe neurologjik për të konstatuar gjetjet klinike të cilat mund të sygjerojnë SLA të dyshuar, të mundshme, me probabilitet të lartë dhe të sigurtë,
(2) Ekzaminimet elektrofiziologjike për të konstatuar gjetjet të cilat konfirmojnë degjenerimin e neuronit motor të poshtëm në regjionet e përfshira klinike, për identifikimin e degjenerimit të neuronit motor të poshtëm në regjionet që nuk janë të përfshira klinikisht dhe për të përjashtuar sëmundje të tjera,
(3) Ekzaminimet neuroimazherike për të konstatuar të dhëna të cilat mund të përjashtojnë zhvillimin e sëmundjeve të tjera,
(4) Ekzaminime laboratorike, të drejtuara nga gjykimi klinik, për të konstatuar sindroma të lidhura me SLA të mundshme,
(5) Kur është e përshtatshme ekzaminime neuropatologjike, për të konstatuar të dhëna të cilat mund të konfirmojnë apo përjashtojnë SLA sporadike, bashkëekzistencën e SLA sporadike, sindromave të lidhura me SLA apo varianteve të saj,
(6) Përsëritja e ekzaminimeve kinike dhe elektrofiziologjike të paktën pas gjashtë muajsh për të konstatuar evidencën e progresionit.
Menaxhimi i SLA:
Aktualisht nuk ka një kurë për pacientët me SLA. Ndërkohë që kërkuesit vazhdojnë, objektivi i kujdesit klinik është të ruhet cilësia e jetës dhe zgjatja e saj sa më shumë që të jetë e mundshme.Menaxhimi është përqëndruar tek kombinimi i medikamenteve neuroprotektive, klinikave multidisipinare dhe suportit respirator. Prova të kontrolluara janë të nevojshme për të përcaktuar kohën më të mirë dhe rolin e gastrostomisë.Shumë terapi mund të ndihmojnë në lëhtësimin e simptomave, duke përfshirë këtu anksiolitikët dhe analgjezikët, të cilat sjellin rehati në stadet e avancuara.
