Hirsutizmi tek femrat konsiston në rritjen e qimeve në zonat tipike mashkullore si barku, shpina, buza e sipërme, zona rreth areolës së thithkës, gjoksi, fytyra. Dallohet nga hipertrikoza në të cilën ka një rritje të qimeve në zonat e trupit ku flokët janë normalisht të pranishëm.
Shkaqet:
Hirsutizmi varet në shumicën e rasteve nga një faktor hormonal dhe në veçanti nga një prodhim i tepërt i androgjeneve. Androgjenet prodhohen nga gjendrat seksuale (vezoret dhe testikujt) dhe nga gjendrat mbiveshkore (gjendra të vogla të vendosura sipër veshkave), si te burrat ashtu edhe te gratë, por në shkallë të ndryshme dhe për qëllime të ndryshme.
Tek njerëzit, androgjenët kanë për detyrë:
- Të diferencojë organet gjenitale të brendshme dhe të jashtme në kuptimin mashkullor tashmë në fazën embrionale;
- Garantojnë gjatë pubertetit zhvillimin e karakteristikave sekondare seksuale (rritje e masës muskulore, zhvillimi i flokëve, funksioni i spermës, toni më i thellë i zërit…)
- Lejojnë ruajtjen e libidos dhe karakteristikave dytësore seksuale gjatë moshës madhore.
Tek gratë, androgjenet, të pranishme në sasi shumë më të ulëta, lejojnë sintezën e estrogjeneve, të cilat nga ana tjetër:
- Lejojnë zhvillimin e sistemit gjenital;
- Stimulojnë zhvillimin e karakteristikave dytësore seksuale (gjinjtë, shpërndarja e yndyrës trupore në mënyrë tipike femërore në ije);
- Rregullojnë ciklin menstrual.
Një pjesë e vogël e androgjeneve nuk konvertohet në estrogjen dhe nxit procese të tjera si impulsi seksual dhe sinteza e qelizave të kuqe të gjakut.
Tek gratë me hirsutizëm, prodhimi i tepërt i androgjeneve mund të ketë origjinë vezore (90% të rasteve), adrenale (3% të rasteve) ose idiopatike (dmth pa shkak të dukshëm).
Hirsutizmi me origjinë mbiveshkore: mund të shkaktohet nga një formë tumorale e gjendrës mbiveshkore ose nga një defekt në një enzimë mbiveshkore; në rastin e fundit, i referohemi veçanërisht hiperplazisë mbiveshkore kongjenitale, një formë interseksualiteti që varet nga zmadhimi dhe funksionimi i ndryshuar i gjëndrave mbiveshkore për të cilat lindin fëmijët me karakteristika fizike dhe seksuale që nuk mund të përcaktohen ekskluzivisht mashkullore apo femërore. Kjo gjendje më pas ka pasoja gjatë rritjes dhe në veçanti gjatë moshës së pubertetit me shfaqjen e karakteristikave dytësore seksuale.
Shkaqe të tjera, gjithmonë me origjinë hormonale, por jo të lidhura me prodhimin e androgjeneve mund të jenë sindroma Cushing, e cila përfshin një prodhim më të madh të kortizolit, hipotiroidizmi (një patologji për të cilën tiroidja nuk është në gjendje të sintetizojë të gjitha hormonet që përdoren nga trupi) dhe akromegalia (sindroma e hormonit të rritjes).
Simptomat:
Hirsutizmi shfaqet tek femrat me rritjen e qimeve në zonat tipike mashkullore, si fytyra, barku, shpina, buza e sipërme, zona rreth thithkës dhe gjoksit.
Shumë shpesh kjo gjendje shoqërohet me simptoma që më së shumti varen nga sëmundjet që shkaktojnë hirsutizmin.
Në rastin e vezores policistike, për shembull, simptoma të tjera janë: mbipesha, cikle menstruale të çrregullta ose amenorrea (mungesë e menstruacioneve), aknet, rënia e flokëve, prodhimi i tepërt i sebumit.
Në rastin e hiperplazisë kongjenitale të veshkave, përveç hirsutizmit, simptomat janë: në moshën neonatale humbja e kripës e shoqëruar me të vjella, diarre, dehidrim; në moshën e pubertetit, maskulinizimi i shoqëruar me akne, policistozë ovariane, hipertrofi klitoriale, përshpejtim i maturimit skeletor dhe hipertikozë.
Diagnoza:
Diagnoza e hirsutizmit bëhet fillimisht gjatë një vizite me një ekzaminim klinik. Zonave të analizuara zakonisht u caktohet një pikë nga 0 (mungesë e flokëve) në 4 (prania e qimeve virile) sipas rezultatit “Ferriman-Gallwey”.
Vlerësohet edhe mosha në të cilën shfaqet sëmundja. Gjatë pubertetit ose pak më parë mund të jetë për shkak të defekteve të enzimës mbiveshkore ose problemeve të vezoreve. Më vonë gjatë viteve mund të jetë një simptomë e një tumori (ovarian ose veshkave).
Pas vizitës, përgjithësisht përshkruhen analiza hormonale, kontrolli i vezoreve me ultratinguj dhe kontrolli i gjëndrës mbiveshkore me CT. Këto teste janë funksionale për diagnostikimin e patologjive përgjegjëse për hirsutizmin.
Mjekimi:
Trajtimi për hirsutizmin në thelb varet nga shkaku themelor i kësaj gjendjeje.
Shumë shpesh terapia është farmakologjike dhe ka për qëllim kontrollin e prodhimit të androgjeneve; janë të përshkruara kontraceptivë oralë ose barna kundër androgjenit.
Kur, nga ana tjetër, hirsutizmi varet nga tumoret e vezoreve ose nga sindroma e Cushing-ut, mund të jetë e nevojshme t’i drejtoheni terapisë kirurgjikale.
