Fibroidet e mitrës, ose miomat, janë tumore beninje të prodhuara nga indi muskulor i mitrës (më pak se një në 1000 bëhet malinje). Ato prekin 30% të grave në moshë riprodhuese dhe në shumicën e rasteve janë asimptomatike. Fibroidet mund të përbëhen nga një gungë e vetme ose disa nyje në fibromën e grupit).
Me një madhësi që varion nga disa milimetra në disa centimetra, fibroidet e mitrës, përveç rritjes brenda murit të mitrës, mund të dalin në zgavrën e mitrës ose drejt sipërfaqes së jashtme të mitrës.
Në veçanti, dallohen llojet e mëposhtme të fibromave:
- Submukozale, nyjë e rritur në zgavrën endometriale;
- Intramural, nyjë e zhvilluar tërësisht brenda murit muskulor të mitrës;
- Subserosal, një nyjë që rritet dhe deformon konturet e organit në të cilin është zhvilluar dhe që ushtron shtypje në organet ngjitur.
Të pajisura me receptorë estrogjeni, ato priren të rriten gjatë moshës pjellore të një gruaje, veçanërisht gjatë shtatzënisë, dhe në mënyrë spontane regresohen në menopauzë.
Shkaqet:
Fibroidet e mitrës zhvillohen kur një qelizë e vetme e indit të muskujve të lëmuar të mitrës (miometrium) riprodhohet në mënyrë të përsëritur, duke krijuar një masë, të dallueshme nga indet përreth. Deri më sot nuk është identifikuar një shkak i qartë dhe i saktë i fibromës së mitrës. Mund të shkaktohet nga një sërë faktorësh, duke përfshirë predispozitën gjenetike dhe ndjeshmërinë subjektive ndaj stimulimit hormonal. Miomat e mitrës janë të varura nga hormonet, në kuptimin që estrogjeni dhe progesteroni lehtësojnë rritjen e tyre, aq sa ato shfaqen rrallë para menstruacioneve, që janë menstruacionet e para të të resë. Ato priren të manifestohen në fund të moshës riprodhuese dhe të rriten në madhësi gjatë shtatzënisë ose duke marrë medikamente kontraceptive. Në menopauzë ato priren të regresohen në mënyrë spontane, falë prodhimit më të ulët të estrogjenit.
Ndër faktorët e rrezikut, të aftë për të favorizuar zhvillimin e fibromave, kujtojmë sa vijon.
- Mosha: ato janë më të zakonshme midis 40 dhe 50 vjeç
- Familjariteti: nëse nëna ka zhvilluar fibroide të mitrës, vajza ka rrezik tre herë më të madh se mesatarja për t’i zhvilluar vetë ato;
- Obeziteti: në prani të obezitetit të rëndë, probabiliteti i zhvillimit të fibroideve është 2-3 herë më i lartë se mesatarja;
- Dieta: konsumimi i tepërt i mishit të kuq dhe proshutës lidhet me një rrezik në rritje, ndërsa konsumimi i bollshëm i perimeve duket të jetë një faktor mbrojtës;
- Presioni i gjakut;
- Nuk ka shtatzëni në të kaluarën;
- Mungesa e vitaminës D.
Ndërsa shtatëzënia dhe përdorimi afatgjatë i pilulës së kontrollit të lindjes mund të jenë faktorë mbrojtës.
Simptomat:
Mbi 50% e fibroideve të mitrës janë asimptomatike. Nga ana tjetër, aty ku gjenden simptomat, ajo që ndikon më shumë në llojin dhe ashpërsinë e simptomave është vendndodhja dhe jo madhësia. Simptomat priren të përkeqësohen gjatë menstruacioneve, kur mitra është e stresuar fiziologjikisht dhe tenton të rritet në madhësi.
Simptomat tipike të fibroideve janë:
- Periudhat më të bollshme dhe/ose të dhimbshme, të cilat mund të shkaktojnë anemi;
- Gjakderdhje midis menstruacioneve dhe menstruacioneve të ardhshme;
- Rritja e shpeshtësisë së urinimit, ose mosmbajtjes së urinës;
- Dhimbje gjatë marrëdhënieve seksuale;
- Dhimbje në pjesën e poshtëme të shpinës;
- Dhimbje në një nga gjymtyrët;
- Dhimbje pelvike;
- Enjtje abdominale, ndjenjë ngopjeje dhe rëndimi në pjesën e poshtme të barkut,
- Konstipacion.
Ndonjëherë këto simptoma shkaktojnë komplikime në aktivitetin riprodhues (infertilitet, aborte, lindje të parakohshme).
Diagnoza:
Duke qenë asimptomatike, gjenden shumë shpesh gjatë një ekzaminimi rutinë gjinekologjik: gjinekologu kontrollon madhësinë e mitrës duke futur dy gishtat e njërës dorë brenda vaginës, ndërsa me dorën tjetër ushtron një presion të lehtë në bark. Në prani të fibroideve, mitra mund të duket e zmadhuar ose të jetë në një pozicion jonormal.
Fibroidet e mitrës mund të gjenden edhe gjatë një ekografie të kryer për arsye të tjera, për shembull gjatë kontrolleve për infertilitet të dyshuar. Ekografia transabdominale dhe transvaginale është metoda për diagnozën fillestare.
MRI ju lejon të merrni imazhe më të detajuara të mitrës dhe ofron një hartë të vendndodhjes së fibroids, numrin dhe madhësinë e tyre.
Në raste të veçanta mund të përdoret edhe histerosonografia dhe histerosalpingografia. Diagnostifikimi histeroskopik është i dobishëm për të dalluar fibroidin submukozal nga një polip endometrial, si dhe për të kryer rezeksionin në të njëjtën kohë. Ky është një ekzaminim pak më invaziv se sa të mëparshmit.
Trajtimi:
Nuk ka asnjë terapi të vetme të zbatueshme për fibroidet. Menaxhimi terapeutik i fibromës së mitrës varet nga gjendja e pacientit, si mosha, gjendja e përgjithshme shëndetësore, simptomat e shkaktuara nga vetë fibroma. Fibroidet asimptomatike të mitrës zakonisht nuk aplikojnë asnjë lloj terapie, por parashikohet monitorim periodik i rritjes. Ndër trajtimet e mundshme, solucioni medikamentoz është në gjendje të ngadalësojë rritjen e madhësisë, duke synuar hormonet që rregullojnë ciklin menstrual. Ilaçet trajtojnë në veçanti aspektin inflamator të menstruacioneve të rënda dhe dhimbjet e legenit.
Nëse qasja farmakologjike nuk është e mjaftueshme, mund të jetë e nevojshme kirurgjia. Tek gratë me fibroide të vogla ose afër menopauzës ose tek ato që ende dëshirojnë të mbeten shtatzënë, zgjedhja është e orientuar drejt trajtimit farmakologjik ose konservativ.
Kirurgjia përfaqëson një zgjidhje terapeutike më invazive dhe zgjidhet duke vlerësuar faktorë të ndryshëm, duke filluar nga patologjia (madhësia dhe numri i fibroideve) deri tek dëshira për të ruajtur potencialin riprodhues të pacientit. Miomektomia konsiston në heqjen e një miome të vetme dhe indikohet për gratë që ende dëshirojnë të mbeten shtatzënë ose që duan të mbajnë mitrën e tyre. Histerektomia, ose heqja e mitrës, përfaqëson zgjidhjen përfundimtare të problemit klinik.
