Termi disartri i referohet çrregullimeve të të folurit (elokuencës) për shkak të ndryshimeve në kontrollin muskulor të mekanizmave të kyçeve për shkak të dëmtimit të sistemit nervor qendror ose periferik. Prandaj, disartria është një çrregullim që ndikon kryesisht në ekzekutimin e lëvizjes.
Shkaqet:
Disartria i atribuohet dëmtimit të sistemit nervor qendror ose periferik, i varur nga patologji të shumta, të tilla si: sëmundjet degjenerative (si ALS, skleroza e shumëfishtë ose sëmundja e Parkinsonit), sëmundjet inflamatore (si encefaliti ose polineuriti), sëmundjet toksike-metabolike, tumoret, lëndimet në kokë, sëmundjet vaskulare.
Diagnoza:
Diagnoza e disartrisë vendoset nga neurologu nëpërmjet një skanimi CT të trurit dhe një ekzaminimi fizik neurologjik. Është gjithashtu e rëndësishme të kryhet një koleksion i saktë anamnestik i shoqëruar nga një vlerësim instrumental dhe perceptiv, një vlerësim elektroakustik. Vetëvlerësimi i pacientit është gjithashtu thelbësor, pasi ai mund t’i raportojë specialistit vështirësitë e perceptuara në artikulimin e gjuhës.
Patogjeneza:
Për të interpretuar shenjat e disartrisë është e nevojshme të dihet patogjeneza e saj ose mekanizmat që shkaktojnë një alterim të artikulacionit. Ndër ndryshimet kryesore të të folurit kemi:
- Ndryshimet në frymëmarrje;
- Ndryshimet në koordinimin pneumofonik;
- Mungesa e forcës dhe lëvizshmërisë së muskulaturës gjuhësore bukale;
- Ndryshimi i diadokokinezës orale (aftësia për të bërë lëvizje të shpejta në vazhdimësi dhe në mënyrë alternative);
- Ndryshime në ritmin dhe prozodinë e të folurit.
Mjekimi:
Trajtimi i disartrisë ndryshon sipas vendndodhjes së lezionit dhe karakteristikave të të folurit. Është gjithashtu e rëndësishme të merren parasysh nevojat dhe perceptimi i pacientit.
Bazuar në karakteristikat e disartrisë do të vendoset një trajtim që i lejon pacientit të reduktojë shqetësimin që ka lindur. Në përgjithësi, ai fillon me vendosjen e frymëmarrjes së saktë diafragmatike dhe vazhdon me aktivitete specifike që i lejojnë pacientit të përmirësojë aftësitë e tij në artikulim.
Trajtimet që mund të aplikohen për këtë patologji
Terapi e të folurit
