Blloku i zemrës

Zemra është një muskul kompleks që funksionon paksa si një pompë, ose më mirë si dy pompa krah për krah, të cilat tkurren njëkohësisht duke shtyrë gjakun, murin e djathtë (atriumin e djathtë dhe barkushen e djathtë) në mushkëri; anën e majtë (atriumin e majtë dhe barkushen e majtë) në arterie dhe më pas në të gjitha organet.

Zemra jonë është e pajisur më pas me një sistem elektrik. Impulsi për tkurrje jepet nga një pjesë specifike e zemrës e quajtur “nyja sinus” e cila ndodhet në atriumin e djathtë dhe komunikon, nëpërmjet indit atrial, me nyjen atrioventrikulare, e vendosur në qendër të zemrës. Kjo strukturë mund të përshkruhet si një njësi e vërtetë e kontrollit elektrik, e cila dërgon impulsin elektrik në barkushe, duke i stimuluar ato të tkurren. Transmetimi i këtij impulsi ndodh përmes “telave elektrikë” që degëzohen prej tij duke arritur në çdo pjesë të muskulit të zemrës.

Impulset elektrike të krijuara nga nyja sinusale janë ritmike. Kjo është, ata bien nga njëri-tjetri në të njëjtën distancë në kohë. Prandaj edhe kontraktimet e zemrës, pra rrahjet janë ritmike. Ky lloj i rrahjeve normale të zemrës quhet “ritmi sinus” sepse lind nga nyja sinusale. Mund të jetë i ngadalshëm dhe quhet bradikardik; kjo ndodh, për shembull gjatë pushimit dhe gjumit; o agjëron dhe quhet takikardik; për shembull gjatë përpjekjeve, frikës, zemërimit. Në fakt, në këto kushte të fundit, trupi ka nevojë për më shumë energji dhe nyja e sinusit stimulon zemrën të kontraktohet më shpejt për të dhënë një sasi më të madhe gjaku të oksigjenuar në të gjitha organet që duhet të punojnë më shumë.

Sistemi elektrik i zemrës, si çdo instrument, është subjekt i konsumimit. Njësitë e kontrollit (nyja sinusale dhe nyja atrioventrikulare) nga ku burojnë dhe shpërndahen impulset elektrike, ose telat elektrikë (tufa e His, dega e djathtë dhe e majtë) që e çojnë impulsin në muskulin e zemrës mund të “çahen”.

Blloku i zemrës është një vonesë në përcjelljen e rrymës elektrike kur ajo kalon nëpër nyjen atrioventrikulare, tufën e His, ose të dyja degët, të gjitha të vendosura midis atriumeve dhe barkusheve.

Blloqet e zemrës mund të ndahen në:

• Blloku atrioventrikular
• Blloku atrioventrikular klasifikohet si:
  • shkalla e parë: përcjellja elektrike në barkushe është e vonuar
  • shkalla e dytë: përçueshmëria elektrike bllokohet me ndërprerje
  • shkalla e tretë (e plotë): përçueshmëria elektrike është plotësisht e bllokuar
• Blloku atrioventrikular i shkallës së parë është më pak i rëndë dhe mund të gjendet tek atletët e stërvitur mirë, adoleshentët, të rriturit e rinj dhe njerëzit me hipertonus vagal. Ky çrregullim rrallë shkakton simptoma. Blloku i shkallës së tretë, nga ana tjetër, është një aritmi serioze që mund të komprometojë kontraktueshmërinë e muskujve të zemrës. Lodhja, marramendja dhe të fikët janë të zakonshme.
• Blloku i degës është një lloj blloku përcjellës që parashikon një ndërprerje të pjesshme ose të plotë të rrjedhës së impulseve elektrike nëpër degën e djathtë ose të majtë.
• Tufa e His është një grup fibrash që përcjellin impulse elektrike nga nyja atrioventrikulare dhe ndahet në dy degë. Dega e majtë i bart impulset në barkushen e majtë, ndërsa dega e djathtë i bart ato në barkushen e djathtë. Përçimi mund të bllokohet në të dy hobe.
• Bllokimi i degëve zakonisht nuk shkakton simptoma. Bllokimi i degës së djathtë nuk është serioz në vetvete dhe mund të ndodhë te individë të shëndetshëm në dukje. Megjithatë, mund të tregojë gjithashtu dëmtim të konsiderueshëm të zemrës për shkak të, për shembull, një ataku të mëparshëm në zemër.
• Blloku i degës së majtë ka tendencë të jetë më i rëndë. Tek të moshuarit, shpesh tregon sëmundje të arterieve koronare për shkak të aterosklerozës.

Shkaqet:

Blloku i zemrës është shpesh për shkak të plakjes dhe mund të lidhet me sëmundje të ndryshme të zemrës ose kirurgji kardiake.

Ndër shkaqet kryesore: infarkti i miokardit, hipertensioni arterial, disa anomali kongjenitale të zemrës, miokarditi, emboli pulmonare, prania e një stenoze të aortës, sëmundja e Lenegre-it, një gjendje hiperkalemie etj.

Simptomat:

Në përgjithësi, manifestimet më tipike të bllokimit të zemrës janë marrje mendsh, marramendje, frymëmarrje për të kryer detyra normale, humbje e papritur e vetëdijes me rënie në tokë. Në fakt, kur bllokimi shkakton ndalesa të zgjatura të zemrës ose një ritëm shumë të ulët të zemrës (disa rrahje në minutë), zemra nuk është në gjendje të pompojë gjak në mënyrë efikase dhe të furnizojë muskujt, trurin dhe të gjitha organet. Nëse bllokimi i zemrës shkakton ndalim të zgjatur të tkurrjes kardiake, mund të ketë humbje të vetëdijes për shkak të mungesës së gjakut në tru dhe madje edhe dëmtim të përhershëm të indit nervor (për shembull koma).

Diagnoza:

Në prani të simptomave të listuara më sipër, është gjithmonë mirë të bëhet një elektrokardiogram, i aftë për të identifikuar bllokimin kardiak.

Ndonjëherë blloqet ndodhin papritur dhe rrallë dhe më pas për identifikimin e tyre është e nevojshme të kryhet një Holter EKG, domethënë një regjistrim elektrokardiografik i zgjatur për të paktën 24 orë. Kjo është shpesh në gjendje të “gjeni” një bllok që ndoshta ndodh vetëm një herë në ditë (sporadike).

Nëse edhe ky ekzaminim nuk zbulon aritmi, por dyshimi mbetet se blloku është aty dhe është serioz, mund të bëhet një studim elektrofiziologjik. Ky është një ekzaminim elektrokardiografik i veçantë i kryer nga brenda zemrës dhe që ju lejon të vlerësoni funksionalitetin e “sistemit elektrik” kardiak në të gjitha pjesët e tij me sisteme të përshtatshme. Për të kryer këtë ekzaminim, kërkohet një anestezi e vogël lokale në nivelin e ijës ku futet një kateter në venën femorale dhe bëhet që të rrëshqasë deri në zemër. Këtu regjistrohet aktiviteti kardiak dhe zemra mund të stimulohet edhe nga brenda dhe në pika të ndryshme për të studiuar “reaksionet” e saj. Provimi zgjat 30-40 minuta dhe nuk është i rrezikshëm por duhet të kryhet në një ambient të dedikuar: sallën e elektrofiziologjisë.

Në raste të tjera, kur bllokimi manifestohet në humbje të papritur të vetëdijes (sinkopë), një pajisje e vogël e quajtur regjistrues laku mund të implantohet nën lëkurë në rajonin e majtë të kraharorit. Kjo pajisje mund të regjistrojë rrahjet e zemrës për 3-4 vjet dhe të regjistrojë shkaqet e mundshme të sinkopës si pauzat e bllokut të zemrës ose takikarditë me ritme shumë të larta. Procedura kërkon pak anestezi lokale dhe zgjat disa minuta. Pacienti mund të dërgohet në shtëpi në të njëjtën ditë.

Mjekimi:

Kur pacientët e shëndetshëm i nënshtrohen aritmisë ventrikulare dhe dukuria aritmike është sporadike, kjo e fundit mund të zgjidhet në mënyrë spontane dhe mund të shmanget administrimi i barnave. Në çdo rast, këshillohet që të konsultoheni me një mjek dhe t’i nënshtroheni ekzaminimeve të plota.

Nëse pacienti ka episode të shumta të qëndrueshme, nga ana tjetër, për të bllokuar sulmet aritmike, mund të përdoren sa vijon:

• Kardioversioni farmakologjik
• Kardioversioni elektrik

Në shumicën e rasteve, blloku atrioventrikular i shkallës së parë nuk kërkon asnjë lloj trajtimi.

Në lidhje me bllokun atrioventrikular të shkallës së dytë dhe të tretë, mund të jetë i nevojshëm implantimi i një stimuluesi kardiak artificial.

Në rast urgjence, mund të përdoret një stimulues kardiak i përkohshëm derisa të mund të implantohet një i përhershëm. Nëse ritmi i zemrës mund të rregullohet vetë duke zgjidhur shkakun e bllokut atrioventrikular (për shembull, pasi ilaçi që shkaktoi bllokimin është ndërprerë ose pas rikuperimit nga ataku në zemër), mund të shmanget implantimi i një stimuluesi kardiak të përhershëm, por shumica e njerëzve kërkojnë një stimulues kardiak që do të vendoset për pjesën tjetër të jetës së tyre.

Trajtimi i bllokut të degëve varet kryesisht nga shkaqet nxitëse, ashpërsia e tyre dhe mundësia e shërimit të tyre.

Kjo do të thotë që, për shembull, një pacient me bllokim të degëve për shkak të hipertensionit duhet t’i nënshtrohet terapisë për uljen e presionit të lartë të gjakut; një pacient me bllokim të degëve për shkak të infarktit pas sëmundjes së arterieve koronare duhet t’i nënshtrohet angioplastikës për të çliruar arteriet koronare nga obstruksioni; etj.

Mjekët mund ta kenë të panevojshme trajtimin e një blloku të degëve nëse është asimptomatik dhe i shoqëruar me kushte që nuk kërkojnë trajtim të menjëhershëm.

Blloku i degës së majtë, i shoqëruar me një reduktim të fraksionit të ejeksionit të majtë, mund të shkaktojë dissinkroni në aktivizimin e 2 ventrikujve dhe brenda muskulit të barkushes së majtë. Në këto raste përdoret pacemaker biventrikular, i shoqëruar shpesh me defibrilatorin automatik. Kjo pajisje ka një prizë shtesë për barkushen e majtë, në mënyrë që të fitojë përsëri sinkroni në aktivizimin e ventrikulave.