Mite dhe fakte
Mungesa e hekurit në trup, e njohur gjithashtu si anemia e mungesës së hekurit, është një gjendje shëndetësore që mund të shkaktojë simptoma si lodhje, dobësi, zbehje të lëkurës, dhe vështirësi në përqendrim. Trupi përdor hekurin për të prodhuar hemoglobinë, një përbërës kyç i qelizave të kuqe të gjakut që transporton oksigjenin nëpër trup.
Fakte rreth mungesës së hekurit dhe ushqimit:
Ushqimet e pasura me hekur: Hekuri në ushqim vjen në dy forma: hekur hem dhe hekur jo-hem. Hekuri hem është më lehtë i absorbueshëm dhe gjendet në ushqimet me origjinë shtazore si mish i kuq, peshk dhe zogjtë. Hekuri jo-hem gjendet në ushqime bimore si perime të gjelbërta, fasule, arra dhe drithëra të pasuruara.
Absorbimi: Trupi njerëzor është më i aftë për të absorbuar hekurin hem se hekurin jo-hem. Megjithatë, konsumimi i ushqimeve të pasura me vitaminë C në të njëjtën kohë me ushqimet që përmbajnë hekur jo-hem mund të ndihmojë në përmirësimin e absorbimit të hekurit.
Nevojat ditore: Sasia e hekurit që një person ka nevojë varion bazuar në moshë, gjini dhe gjendje shëndetësore. Për shembull, gratë shtatzëna kanë nevoja më të larta për hekur.
Mite rreth mungesës së hekurit dhe ushqimit:
Miti: Mungesa e hekurit mund të zëvendësohet gjithmonë vetëm me ushqim.
Fakti: Nëse mungesa është e lehtë, ndryshimet në dietë mund të jenë të mjaftueshme për të rikthyer nivelet e hekurit në normalitet. Megjithatë, në rastet e mungesës së theksuar të hekurit ose anemisë, mund të kërkohet suplementimi i hekurit dhe/ose trajtimi mjekësor. Absorbimi i hekurit mund të ndikohet nga faktorë të ndryshëm, dhe disa njerëz mund të kenë nevojë për më shumë se sa mund të marrin përmes dietës.
Miti: Vetëm ushqimet me origjinë shtazore përmbajnë hekur.
Fakti: Edhe pse ushqimet me origjinë shtazore përmbajnë hekurin që absorbohet më lehtë, ka shumë burime bimore të hekurit që mund të kontribuojnë në marrjen e mjaftueshme të këtij minerali.
Për të adresuar mungesën e hekurit me anë të dietës, është e rëndësishme të konsumohen ushqime të ndryshme që përmbajnë hekur. Në disa raste, sidomos kur mungesa e hekurit është për shkak të gjendjeve të caktuara shëndetësore ose humbje të madhe të gjakut, mund të jenë të nevojshme trajtime mjekësore ose suplemente të hekurit për të rregulluar mungesën. Si gjithmonë, rekomandimet e një mjeku ose një dietologu të kualifikuar janë të çmuara për të përcaktuar planin më të mire
Sigurisht, le të shqyrtojmë me detaje faktet për mungesën e hekurit dhe rolin e ushqimit në trajtimin e saj:
Fakte të Detajuara
- Roli i Hekurit:
Hekuri është një mineral jetësor që ndihmon në formimin e hemoglobinës në qelizat e kuqe të gjakut dhe mioglobinës në muskuj. Ai gjithashtu është përgjegjës për shumë funksione të tjera të trupit, përfshirë metabolizmin dhe zhvillimin e sistemit nervor. - Nevojat e Hekurit:
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), sasia e rekomanduar e hekurit ndryshon sipas moshës, gjinisë, dhe gjendjes shëndetësore. Për shembull, burrat e rritur kanë nevojë për rreth 8 mg në ditë, ndërsa gratë e rritura kanë nevojë për 18 mg në ditë për shkak të humbjes së gjakut gjatë menstruacioneve. - Absorbimi i Hekurit:
Absorbimi i hekurit nga ushqimi është një proces kompleks dhe jo i gjithë hekuri që konsumohet absorbohet në një sasi të njëjtë. Hekuri i origjinës shtazore (hem) absorbohet më lehtë sesa ai i origjinës bimore (jo-hem). Prania e acidit askorbik (vitamina C) mund të rrisë ndjeshëm absorbimin e hekurit jo-hem. - Burime të Hekurit në Dietë:
Burimet kryesore të hekurit hem përfshijnë mishi i kuq, mishi i pulës, dhe peshku.
Burimet e hekurit jo-hem përfshijnë perimet me gjethe të gjelbër, drithërat e fortifikuara, leguminat, arrat dhe farat. - Mungesa e Hekurit dhe Dietë:
Dietat që janë të ulëta në hekur, veçanërisht ato që mungojnë ushqimet me origjinë shtazore, mund të çojnë në mungesë hekuri dhe anemi.
Në disa raste, shtimi i ushqimeve të pasura me hekur në dietë mund të jetë i mjaftueshëm për të korrigjuar mungesën e lehtë të hekurit.
Kufizimet dhe Kur Nuk Mjafton Vetëm Dieta
- Absorbimi i Ulët dhe Gjendjet Shëndetësore:
Disa njerëz mund të kenë probleme me absorbimin e hekurit për shkak të gjendjeve shëndetësore si celiakia ose sëmundja inflamatore e zorrëve. Këto gjendje mund të kërkojnë trajtime të veçanta përveç ndryshimeve dietike. - Humbjet e Rënda të Gjakut:
Humbjet e rënda të gjakut nga menstruacionet e rënda ose pas lindjes mund të krijojnë një nevojë për sasi më të mëdha të hekurit sesa mund të sigurohet nga ushqimi i vetëm. - Nevoja të Veçanta:
Gratë shtatzëna, fëmijët në rritje dhe atletët mund të kenë nevoja më të larta për hekur, që mund të mos mbulohen plotësisht nga dieta pa suplemente. - Suplementimi i Hekurit:
Kur dietat dhe absorbimi i natyrshëm janë të pamjaftueshëm, suplementet e hekurit mund të jenë të nevojshme për të korrigjuar mungesën e hekurit.
Këshilla Mjekësore:
Është esenciale të konsultoheni me një mjek për të vlerësuar shkallën e mungesës së hekurit dhe për të përcaktuar nëse dieta e pasur me hekur është e mjaftueshme apo nëse janë të nevojshme hapat e tjerë si suplementimi ose trajtimet e tjera.
Përmbledhje: Nëse mungesa e hekurit është e lehtë dhe nuk ka gjendje të tjera shëndetësore që ndikojnë në absorbimin, një dietë e pasuruar me hekur mund të jetë e mjaftueshme. Megjithatë, për mungesa më serioze të hekurit ose në rastet kur ndikohen nga çrregullime të caktuara të absorbimit, mund të kërkohet trajtim shtesë mjekësor.
Përgatiti: Dr. Sh. M. Adela Perolla
